Ex-Proof Armatür konusuna giriş yapmadan önce bu ürünlere olan ihtiyacın nasıl meydana geldiğine bakmak gerekiyor. 21. Yüzyılda gelişen toplum bilinci her alanda duyarlı toplumlar yaratıp kamuoyu oluşturmuştur. Bu alanların başında da iş güvenliği ve sağlığı gelmektedir. İş güvenliğini sağlayabilmek adına, birbirinden farklı alanlara hizmet veren tesislere uygun özel önlemler almak gerekmektedir. Patlayıcı maddelerin bulunabileceği veya büyük hasarların meydana gelebileceği ortamlarda, kıvılcım ve ark* engelleyici elektrikli aletler tercih edilmelidir. Bu yazının da konusu olan ve Ex-proof olarak tanımlanan ürünler, söz konusu oluşabilecek kazalarda yaşanan patlamalara karşı koruma sağlamaktadır.
Ex-proof armatürler, sözlük anlamı olarak da patlamaya karşı korunmuş armatürler olarak karşımıza çıkar. Özetle Exproof armatürler, özel yapıları sayesinde cihaz içerisinde oluşabilecek patlama, kıvılcım veya arkın dışarıyla temasını da engelleyip kazaların oluşmasını veya büyümesini engelleyen bir tür aydınlatma ürün çeşididir. Bu cihazların üretim aşamasında tamamıyla ‘tehlikeli tesislerde kullanılmaya uygun’ anlayışı benimsenmektedir.
Bu bilgiler ışığında üretim aşamasında toz tutuşmasına dayanıklı, toz geçirmez ve basınca da dirençli olmaları göz önünde bulundurulmaktadır. Ex-proof armatürler parlayıcı, yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu tesislerde patlamaya davetiye çıkarabilecek kıvılcım ve ark açığa çıkarmamak üzere üretilmiştir. Bu nedenle gaz, toz veya yanıcı madde buharı gibi etkenlerle doğabilecek patlama tehlikesi içeren tesislerde Ex-proof aydınlatma tercihi bir seçenekten çok zorunluluk haline gelmektedir. Söz konusu ürünlerin tercihiyle patlama tehlikesi bulunan alanların güvenle aydınlatılması mümkün kılınmaktadır. Tabi söz konusu güvenlik olduğunda belli standartlara tabi olan ürünler tercih edilmelidir. Üretimi tamamlanan her Exproof ürün muhakkak ATEX (ATmosphere EXplosive) sertifikasına sahip olmalıdır. Aynı zamanda Exproof ekipman kullanımı, iş güvenliği ve işçi sağlığı ile ilgili mevzuatta da zorunlu kılınmıştır.
Exproof armatürler nerelerde kullanılabilir?
Exproof armatürlerin, patlama tehlikesinin yüksek olduğu tesislerde kullanılması zorunludur. Patlama üç unsur tarafından tetiklenir: Patlayıcı madde, oksijen (hava) ve ateşleme kaynağı. Bu unsurlardan doğabilecek kazaların olduğu çalışma alanlarında sıradan aydınlatma ekipmanları tercih edildiğinde oluşabilecek kıvılcım ve ark, ateşleme kaynağı görevi görerek patlamaya davetiye çıkarabilir. Bu duruma engel olmak adına özel yapısıyla patlama tehlikesini ortadan kaldıran exproof armatürler tercih edilmelidir.
Sektör bazında riskli görülen ve exproof armatür kullanılması mevzuatta zorunlu kılınan tesisleri sıralamak gerekirse:
- Petrol rafine ve tesisleri
- LPG ve doğalgaz tesisleri
- Kimyasal ürün üretimi yapılan fabrikalar
- İlaç fabrikaları
- Demir-çelik sanayisi
- Kömür madenleri
- Ahşap malzeme üretimi yapılan fabrikalar
- Alkollü içecek fabrikaları
- Un ve şeker fabrikaları
- • Hububat siloları
ATEX Sertifikası Nedir?
Patlamadan korunma standartlarını bir çatı altında toplayan ATEX, uluslararası geçerliliği olan bir sertifikadır. Patlamadan korunma yönergeleri tesislerde bulunan çalışanların olası bir patlama anında uygulanması gerekenleri ve patlama meydana gelmemesi adına yapılması gerekenleri çizen yönerge ve belgeler toplamıdır. Özetle ATEX yönetmeliğinde belirtilen yönergeler, çalışanların can ve aynı zamanda tesislerdeki maddi varlıkları da korumaya yönelik dokümanlardır. Yangın ve patlama tehlikelerini önleyici tedbirler alınarak uluslararası iş güvenliği ve işçi sağlığı kurallarının uygulanması esas alınmıştır. ATEX, Fransızca “ATmosphéres EXplosives” kelimelerinin ilk hecelerinden oluşan bir terimdir. ATEX sertifikası parlayıcı ve kolay yangın çıkabilecek ortamlarda kullanılan ürünlerin üretildiği tesisler için alınan uluslararası bir sertifikadır.
Söz konusu can güvenliği olduğunda maliyet ve ekonomik etkenler devre dışı kalmalıdır bunun yerine kalite ve güvenilirlik göz önünde bulundurulmalıdır. Pelsan ürünleri ATEX yönergelerine uygun üretim gerçekleştirip tesislerin güvenliğini şansa bırakmamanızı sağlıyor. Güvenli bir iş ortamı oluşturmak adına tüm ürünlerini ATEX sertifikasına tabi tutan Pelsan, ex-proof armatür ürünlerini kaliteden ödün vermeden titizlikle üretmeye devam etmektedir.
*Ark, elektriksel bir sistemde toprak veya bir başka faz ile düşük empedanslı bağlantıdan kaynaklanan bir elektrik patlamasıdır.